انواع بیماری لثه | علل و درمان
دهان انسان مملو از باکتری است. این باکتری‌ها در کنار موکوس (لعاب لزجی و غلیظی که از بزاق ترشح میشود) و ذرات دیگر، روی دندانها همواره “پلاکی” چسبناک و بی‌رنگ تشکیل میدهند. مسواک زدن و کشیدن نخ دندان به برطرف شدن این پلاک‌ها کمک می‌کنند. در صورتی که پلاک از روی سطح دندان برداشته نشود به تدریج سخت شده و “رسوبی” روی سطح دندان تشکیل می‌دهد که با مسواک زدن پاک نخواهد شد. در ادامه انواع بیماری لثه نام میبریم و به بررسی علل و علائم و درمان بیماری های لثه می پردازیم :
تعدادی عوامل تهدیدکننده در بیماریهای لثه وجود دارند، اما کشیدن سیگار بیش از سایر عوامل قابل توجه است. بعلاوه سیگار کشیدن میتواند موفقیت درمان بیماری لثه را کاهش دهد. دیگر عوامل تهدیدکننده عبارتند از دیابت، تغییرات هورمونی در زنان و دختران؛ داروهایی که ترشح بزاق را کاهش میدهند؛ بیماریهای خاص، از قبیل ایدز و داروهای آن؛ عدم رعایت بهداشت دهان و دندان؛ استرس؛ دندان‌های کج و نامرتب؛ وراثت و حساسیت ژنتیکی؛ دندان‌های پر شده‌ای که با مشکل مواجه شده‌اند؛ استفاده از بریج‌هایی که دیگر با دندان متناسب نیستند.
انواع بیماری لثه
التهاب لثه
دهان ما پر از باکتری می باشد. این باکتری ها همراه مخاط و ذرات دیگر پلاک های بی رنگ چسبنده بر روی دندان ایجاد می کنند. مسواک زدن و نخ دندان میتواند به حذف این پلاک ها کمک کند . پلاک هایی که حذف نمی شوند سخت تر میشوند و تشکیل رسوب می دهند که مسواک زدن ان را تمیز نمی کند و ممکن است منجر به بیماریهای لثه شوند .فقط در تمیز کردن حرفه ای توسط دندانپزشک یا متخصص بهداشت دهان و دندان می توان رسوبات را حذف کرد.پلاک ها و رسوباتی که به مدت طولانی بر روی دندان هستند خطرناکتر میشوند و باعث ایجاد بیماری لثه میشوند. در التهاب لثه ،لثه متورم و قرمز می شود و به راحتی خونریزی می کند. در این مرحله معمولا ناراحتی کم است و هیچ دردی احساس نمی شود.
التهاب لثه اغلب به علت عدم رعایت بهداشت کافی دندان ها ایجاد میشود و با درمان های حرفه ای و مراقبت در منزل دهان و دندان قابل برگشت است. التهاب لثه یک فرم خفیف از بیماری پریودنتال لثه است که معمولا با مسواک زدن روزانه و نخ دندان، تمیز کردن به طور منظم توسط دندانپزشک یا متخصص بهداشت دندان حذف می شود. عواملی که ممکن است در ابتلا به التهاب لثه نقش داشته باشند عبارتند از دیابت، سیگار کشیدن، بالا رفتن سن، زمینه ژنتیکی، بیماری های سیستمیک و شرایط، استرس، تغذیه نامناسب، بلوغ، نوسانات هورمونی، بارداری، سوء مصرف مواد، عفونت HIV و استفاده از دارو های خاص. این شکل از بیماری شامل ازدست دادن استخوان و بافتی که دندان را در محل خود نگه می دارد نمی شود.
پریودنتیت
هنگامی که التهاب لثه درمان نشود به سمت پریودنتیت پیشرفت میکند . این پیشرفت باعث می شود لثه ها از دندان دور شوند و یک فضای الوده در اطراف دندان ایجاد میشود . سیستم بدن درمقابل باکتری ها که پلاک ها را گسترش میدهندو زیر خط لثه رشدشان را ادامه میدهند مبارزه کرده .سموم باکتریایی و انزیم هایی که بدن برای مبارزه با عفونت لثه ایجاد میشوند شروع به شکستن استخوان و بافت همبند اطراف دندان ها می کنند و اگر درمان نشود استخوانها، لثه و بافت همبند است که دندان را حمایت می کنند نابود شده است و در نهایت ممکن است دندان ها شل شده یا برداشته شوند.
کیست لثه
کیست لثه بزرگسالان از بافت پوششی ادونتوژنیک که از بقیه سلولهای لامینای دندانی تشکیل میشود میگویند. این کیست در فک پایین در در نزدیکی دندان نیش و دندان پرمولر شایع است . احتمال ابتلا به این بیماری لثه در بزرگسالان و میانسال بیشتر است.و به صورت تورم لثه چسبنده و یا یک برامدگی بین دندانی به نظر میرسند. کیست از لامینای دندان و با تحریک بافت پوشش که که می تواند منجر به توسعه کیست شود منشا میگیرد. اعتقاد بر این است که این کیست در بزرگسالان در بافت نرم همتای کیست پریودنتال جانبی است که در استخوان وجود دارد. در اکثر مواقع درمان جراحی و معاینه هیستوپاتولوژیک برای تشخیص قطعی است. نقص در استخوان ممکن است زمانی مشاهده شود که رشد برداشته می شود. باز هم، اغلب نقص قابل تشخیص در رادیوگرافی نیست.
علائم و نشانه‌های بیماری لثه
بیماری لثه در مراحل اولیه (که تحت عنوان التهاب لثه شناخته میشود) دارای علائمی از قبیل لثه‌های قرمز و متورم و حتی زخم و خونریزی در لثه؛ و ایجاد درد حین جویدن غذا خواهد بود. در مراحل پیشرفته (تحت عنوان پریودونتیت) نیز میتواند منجر به ایجاد فاصله بین دندان و لثه؛ از دست رفتن بافت استخوان؛ و حتی لق شدن و افتادن دندانها شود.
علائم ونشانه‌های هشداردهنده:
- بوی بد دهان که از بین نمی‌رود
- لثه‌های قرمز یا متورم
- لثه‌های حساس و دارای خونریزی
- احساس درد حین جویدن
- دندان‌های لق
- دندان‌های حساس
- تحلیل لثه یا بلندتر به نظر رسیدن دندانها
- هر گونه تغییر در نحوۀ قرار گرفتن دندانها روی یکدیگر
- هر گونه تغییر در اندازۀ پروتزهای پارسیل (پروتزهایی که بر خلاف پروتزهای کامل زمانی استفاده میشوند که چند دندان در قوس فکی وجود دارد)
تشخیص انواع بیماری لثه
اقداماتی که دندانپزشک عمومی یا متخصص بهداشت دهان و دندان طی معاینۀ دندانپزشکی انجام می‌دهد عبارتند از:
- بررسی لثه‌ها و دقت به هر گونه علائم التهاب
- استفاده از خط کش بسیار کوچکی تحت عنوان “پروب” به منظور بررسی و اندازه‌گیری پاکت‌های پریودنتال (فاصلۀ بین دندان و لثه که ممکن است محل تجمع میکروب شود) اطراف دندانها. در دهان سالم، عمق این پاکت‌ها معمولا بین یک تا سه میلی‌متر است. تست بررسی عمق پاکت دندان عموما بدون درد است.
- پرسش در خصوص پیشینۀ پزشکی بیمار به منظور شناسایی شرایط یا عوامل خطرزایی (مانند کشیدن سیگار یا دیابت) که ممکن است با بیماری لثه مرتبط باشند.
متخصصان دندانپزشکی علاوه بر اقدامات بالا ممکن است :
- گرفتن عکس با استفاده از اشعۀ ایکس برای بررسی احتمال از دست رفتن دندان
- ارجاع بیمار به پریودونتیست (متخصص بیماری لثه). پریودونتیست‌ها متخصص شناسایی و درمان بیماری لثه هستند و برای درمان بیماریهای دهان و دندان روش‌های درمانی پیشنهاد میدهند که دندانپزشک عمومی آنها را پیشنهاد نخواهند داد.
درمان بیماری لثه
هدف اصلی درمان، کنترل عفونت می‌باشد. بسته به دامنۀ بیماری لثه، درمان‌های متعدد و متنوعی وجود خواهند داشت. موفقیت هر نوع درمانی که مناسب تشخیص داده شود مستلزم آن است که بیمار در منزل به خوبی مراقبتهای روزانه را دنبال نماید. بعلاوه، ممکن است دندانپزشک به بیمار پیشنهاد دهد برخی عادات خاص خود را تغییر دهد، به عنوان مثال برای بهبود نتایج درمان ممکن است ترک سیگار پیشنهاد شود.
نکات مفید در درمان بیماری لثه
بیمار میتواند با حفظ نکات زیر لثه و دندان‌های خود را سالم نگه دارد:
- دو مرتبه مسواک زدن در طول شبانه‌روز با خمیردندان حاوی فلوراید.
- کشیدن نخ دندان به طور منظم برای رفع پلاک از بین دندانها. یا استفاده از نوعی ابزار خاص، مثلا خلال دندان چوبی یا پلاستیکی، یا واتر پیک ( واتر فلاسر یا واترجت دستگاهی که در آن به جای نخ دندان، فشار آب قادر به تمییز نمودن پلاک لای دندان‌هاست) به پیشنهاد متخصص دندانپزشکی.
- ویزیت منظم دندانپزشک عمومی به منظور معاینه و پاکسازی دهان و دندان به صورت حرفه‌ای.
- ترک سیگار
دکتر سید بهزاد آیت اللهی
دندانپزشک اصفهان و متخصص درمان ریشه اصفهان
صفحه اینستاگرام دکتر سید بهزاد آیت اللهی
شماره های تماس مطب دکتر سید بهزاد آیت اللهی